VICTORINOX ZAKMESSEN, IN DIENST VAN HARE MAJESTEIT.
Door: Henk Kraaijvanger
De Nederlandse Krijgsmacht zit over heel de wereld goed werk te doen, der halve heeft ze goede wapens en uitrustingsstukken nodig. Want je kunt zelfs op de Noordpool overleven, mits je voorzien bent van een adequate uitrusting en de juiste training gehad hebt. Een van deze noodzakelijke uitrustingsstukken is een van de oudste en belangrijkste gereedschappen van de mens, namelijk het mes. Nee, geen peptalk over grote kapmessen of bajonetten, maar over het blauwe KLu zakmes en de aluminium PSU en groene PGU zakmessen van Victorinox. Dit gerenommeerde Zwitserse product komt uit de grootste Europese messenfabriek met de langste ervaring in de productie van soldatenmessen en die fabriek is ook nog grossier in dankbetuigingen, omdat met hun producten veel levens zijn gered.
Zie het persoonlijke getuigenverslag van Martin Tidswell uit Galveston Bay (USA), hieronder:
Jaren geleden gaf mijn dochter mij een Zwitsers zakmes cadeau en het heeft mijn leven gered. Een dag na Kerstmis, op een maandag, had ik mijn vissersboot meegenomen naar Galveston Bay. Zoals altijd had ik mijn zakmes bij me. Mijn ogen waren gericht op het water en ik trok aan het net. Het gebeurde allemaal zo snel: het touw van het net draaide om mijn been en trok aan mijn lichaam met 200 kg trekkracht. Ik wist dat wanneer ik in het water zou vallen, ik het waarschijnlijk niet zou overleven. Toen dacht ik aan mijn zakmes. Met mijn laatste krachten haalde ik het uit mijn zak en het lukte me om het touw door te snijden - mijn paniek verdween snel. Die dag kwam ik thuis zonder vangst, maar met een enorm gevoel van dankbaarheid voor mijn betrouwbare kleine rode zakmes.
Martin Tidswell december 1999.
KONINKLIJKE LUCHTMACHT (zakmes met 5 lagen, 91 mm).
Het blauwe KLu zakmes van Victorinox werd al in de Vijftiger Jaren van de Vorige Eeuw ingevoerd, dit als klein survivalmes ten behoeve zogenaamde “Bail-Out kits”. De NASA heeft de rode variant daarvan, de “Master Craftsman” in zijn uitrusting opgenomen. Dat zakmes is speciaal bestemd voor gebruik aan boord van de Space Shuttles. Maar nu terug “ To the Point” de Koninklijke Luchtmacht. Hadden de eerste Luchtmacht exemplaren nog blauwe aluminium greepschalen en een beugel voor een vangriem, latere exemplaren werden met een ring voor een vangriem voorzien. Het kleine lemmet van de oude typen bezat tevens een clippunt. Rond 1970 zouden deze blauwe aluminium greepschalen vervangen worden door de meer krasvaste blauwe kunststof “Cellidor” greepschalen. Op een gegeven moment was de militaire leverancier door zijn voorraad blauwe KLu zakmessen heen en daarom moesten er in 1998 “noodgedwongen” 110 stuks van deze blauwe KLu zakmessen bij Victorinox besteld worden. Deze zakmessen werden in 1998/1999 geleverd en hadden op de rechter blauwe “Cellidor” greepschaal de gravering / stempeling “KLU EIGENDOM”.
DE FUNCTIES: dit fraaie en functionele zakmes heeft de volgende “ functies aan boord ”: houtzaag / pincet / boorpriem met naaioog / klein lemmet / combinatielemmet met 4 functies: metaalzaag, metaalvijl, nagelvijl en nagelreiniger / tandenstoker / schaartje / ring / beiteltje / combinatielemmet met 2 functies: blikopener en kleine schroevendraaier / multifunctionele haak / kruiskopschroevendraaier / kleine sleufschroevendraaier / combinatielemmet met 3 functies: 6 mm brede sleufschroevendraaier, flesopener en draadstripper / en een 7 cm groot speerpuntvormig lemmet. Op de linkerspiegel van het grote lemmet is de tekst ”Victorinox, Switzerland, Stainless, Rostfrei” gestempeld, terwijl de rechterstempeling bestaat uit een specifieke kruisboogembleem en de tekst “OFFICIER SUISSE”.
OPMERKING: ook de Koninklijke Luchtmacht heeft in vroegere tijden de 3- en later 4 bladige aluminium PSU zakmessen met eigen KLu stempeling / jaartal op de rechter greepschaal in zijn bewapening gehad, edoch dit was bij het merk AMEFA (Apeldoornse Messen Fabriek). Maar dat is een ander messenverhaal!
DE ALUMINIUM PSU MESSEN VAN VICTORINOX (zakmes met 2 lagen, 93 mm).
Tussen 1983 en 1992 (met uitzondering van 1984) werden de Victorinox aluminium (Alox) PSU zakmessen bij de Nederlandse Krijgsmacht ingevoerd. Ze losten met uitzondering van 1984 de 3- en 4 bladige AMEFA modellen af.
Het 4-bladige Victorinox Legermodel is van het verbeterde Pionier type, met zijn dikker uitgevoerde combinatielemmet met normale 6 mm sleufschroevendraaier met flessenopener en draadstripper / een gecombineerde blikopener met 3 mm kleine sleufschroevendraaier / een priem / en een 7 cm lang speerpuntvomig lemmet. Het KL 83 model bezat messing montageplaten, die in het 1985 bij het KL 85 model vervangen werden door exemplaren uit Nieuwzilver. Ook bezat het PSU zakmes een beugel voor een vangriem. Deze beugel zou in 1987 moeten wijken voor een ring voor deze vangriem. Met uitzondering van het model KM 87, die in 1987 bij de Koninklijke Marine ingevoerd werd, bezitten de rest van de Victorinox zakmessen op de rechter greepschaal een KL / jaartal stempeling. Uiteraard bezitten alle Victorinox PSU zakmessen op de linker lemmetspiegel van het grote lemmet de bekende Victorinox lemmetstempeling “Victorinox, Switzerland, Stainless, Rostfrei”. Het laatste aluminium PSU zakmes van Victorinox bezat de KL 92 stempeling.
VRAAGJE: wie heeft nog zo’n Alox KL 77 en KM 87 model over?
IN DE PRAKTIJK: Dit model zakmes is me op een donkere koude nacht tijdens een speciale gemotoriseerde QRF- patrouille erg goed van pas gekomen. Een slang van de autoverwarming van de LARO was los geschoten en moest dus weer vastgezet worden. Op mijn rug liggend met mijn Maglite zaklampje, type AAA in de mond, mijn Victorinox als schroevendraaier in de hand, klaarde ik de klus binnen de bepaalde reactietijd en was het QRF team weer inzetbaar. Door schade en schande was ik er wel achter gekomen, dat een blokkeerbare schroevendraaier dus een must is. Overigens dient vermeld dat ik toen een aantal minder nette woorden heb gebruikt als begeleiding voor de pijn in mijn vingers. Maar dat heb ik direct afgekocht met drie “ schietgebedjes ”.
IN DE PRAKTIJK 2. Jaren geleden toen ik nog in de Achterhoek woonde en als jonge sergeant instructeur bij het Nr.2 Grond operationele Opleiding Squadron (GRO) van de Luchtmacht Officiersschool te Kamp Prinsenbosch (Gilze-Rijen) werkzaam was, overkwam me op de A12 nabij knooppunt Grijsoord het navolgende. Ik was maandagmorgen om 05.00 uur van huis richting Gilze-Rijen vertrokken en zag in het donker al van af verre op de vluchtstrook & berm een geladen aanhanger van een vrachtwagen met PVC rollen in de fik staan. Na op voldoende afstand gestopt en de waarschuwingslichten aangedaan te hebben, rende ik met mijn kleine autobrandblusser naar die brandende combinatie toe. De chauffeur was wat in paniek en gewond edoch om verder onheil te voorkomen, moest eerst de oorzaak van die ellende/brand weggenomen worden. Ik kon de oorzaak van de brand namelijk een lekke in de brand staande vrachtwagenband blussen, edoch de achterste brandende en erg stinkende grote PVC rollen niet meer, doordat de blusser leeg geraakt was. Daarna zou “normaal gesproken” als kettingreactie de hele aanhangwagen verder afbranden, ware het niet dat ik destijds in mijn GVT uniform altijd mijn Victorinox ALOX Legerzakmes had, waarmee ik eerst de sterke brede nylon bevestigingsriemen doorsneed en daarna de achterste brandende rollen van de aanhanger kon wegrollen richting berm. Dit door ik bijna horizontaal met mijn rug tegen de onbeschadigde lading steunde, mijn redelijk sterke loopbenen kromde en mijn dienstkisten tegen de brandende rollen zette en zo deze met kracht van de wagen te duwen. De chauffeur kon daarbij niet meehelpen, want die had verbrande handen en die heb ik later nog verzorgd en verbonden. Daarna vroeg de chauffeur mijn adres om een nieuwe blusser te laten bezorgen. Ik had bij deze reddingsactie best PVC damp binnengekregen en reed daarna met een half geopend raam (in de winter) naar mijn werk. Daar eerst een heel pak melk leeggedronken en mijn les voorbereidingen voor de wapen lessen gedaan. Daarna heb ik die wapenlessen zo goed mogelijk gegeven en was ik daarna wat lessen betreft roostervrij. Na de lessen heb ik het voorval bij de hoofd opleidingsafdeling gemeld en ziek & beroerd naar mijn legeringskamer toe gedaan om bij te komen. Gelukkig ging het de dag erop weer beter. Edoch die brandblusser moet tot op heden nog steeds bezorgt worden, dus de bekende “stand voor dank”.
HET GROENE INTERSERVICE ZAKMES 1e MODEL (zakmes met 2 lagen, 111 mm).
In 1993 werd het fraaie en functionele Interservice zakmes met groene nylon (celluloid) greepschalen ingevoerd, met op de rechterzijde het Interservice Embleem bij de Krijgsmacht. Het grote voordeel daarvan was dat het zakmes een 8,5 cm lang vergrendelbaar lemmet bezat en het wegens zijn groene uiterlijk, perfect bij de Woodland camouflagepatroon van het nieuwe gevechtstenue paste. Voor de vergrendeling van het geopende speerpuntvormig lemmet deed een liner-lock vergrendelsysteem dienst. Hierdoor werd het onbedoeld inklappen van het scherpe lemmet voorkomen. Op de linkerspiegel van het grote lemmet staat de tekst” Victorinox, Switzerland, Stainless”. Op de rechterspiegel staat meestal: DE-GM en 9305297.
De betekenis hiervan:
1. De DE-GM stempeling staat voor DEutsches GEbrauchtsMuster, in het Nederlands vertaalt in Duits gebruiksmodel. Het gebruiksmodel (GebrauchtsMuster) is “het snelle eigendomsrecht” voor in principe Duitsland. Het onderzoek en de verlening van een octrooi duurt doorgaans enkele jaren. Daarentegen kan het gebruiksmodel al enkele weken na inschrijving in het register worden ingeschreven als de ingediende documenten voldoen aan de bepalingen van de Gebruiksmodellenwet en het inschrijvingsgeld tijdig is ontvangen.
2. De 9305297 nummer stempeling: Dit is het inschrijfnummer in het DEutsches GEbrauchtsMuster Buch / Boek betreffende Duitse gebruiksmodellen. Wanneer u deze in het register inschrijft, treedt het eigendomsrecht in werking voor het grondgebied van de Bondsrepubliek Duitsland en heeft u dezelfde rechten als bij een octrooi: alleen u bent bevoegd uw uitvinding te gebruiken, te produceren en op de markt te brengen en je kunt iemand anders verbieden dit ook te doen.
Ook de gecombineerde 6 mm brede sleufschroevendraaier met flessenopener en draadstripper werd vergrendeld door een liner-lock vergrendelsysteem. Verder bezat het zakmes een gecombineerde blikopener met 3 mm brede sleufschroevendraaier / een priem / en een kruiskopschroevendraaier. Om verlies te voorkomen bezat het zakmes ook nog een ring voor vangriem. Bij het Interservice zakmes werd een foedraaltje met Woodland camouflagepatroon bijgevoegd.
NOOT: nadat deze groene modellen voor de 1e verstrekking aan de aspirant militairen op waren, werd de Krijgsmacht tijdelijk van een zwarte Nomad burgerversie (met kruiskop-schroevendraaier in plaats van kurkentrekker) voorzien. Op een gegeven tijdstip werden er zelfs goedkope Chinese kopieën uitgereikt.
IN DE PRAKTIJK: met het 1e model Interservice zakmes heb ik veel klusjes “ in het veld ”, waaronder het snijden van takken voor het perfectioneren van de camouflage; het doorsnijden van allerlei touwen; het repareren van allerlei uitrustingstukken en het slachten van konijnen tot volle tevredenheid uitgevoerd.
HET GROENE INTERSERVICE ZAKMES 2E MODEL (zakmes met 3 lagen,111 mm).
TERUG NAAR DE BENODIGDE KWALITEIT UIT ZWITSERLAND.
Maar gelukkig is nu Victorinox weer aan de macht en is “ kwaliteit troef ”. Daar heeft de militair bij het uitoefenen van zijn veelal moeilijke taken namelijk recht op. Check wel de Victorinox lemmetstempeling ”Victorinox, Swiss Made”. Deze tekst is links voor het ovale openoog geplaatst en staat garant voor de enige “echte”. Het grote voordeel van dit nieuwe 2e model is dat het 8,5 cm lange lemmet razend snel eenhandig te openen en te sluiten is. Het geopende speerpuntvormige lemmet wordt vergrendeld door een liner-lock vergrendelsysteem. Ook heeft het lemmet vanaf de punt een 5 cm lange kartelsnede voor poreuze materialen. Het andere voordeel is dat het zakmes ook nog een eenhandig te openen, vergrendelbaar en gebogen gekarteld veiligheidslemmet heeft, waarmee in noodgevallen kleding en webbing veilig losgesneden kan worden, zonder eerst het slachtoffer te “prikken”.
Verder bezit het zakmes de veelvuldig genoemde, vergrendelbare gecombineerde 6 mm brede sleufschroevendraaier met flessenopener en draadstripper / een gecombineerde blikopener met 3 mm brede sleufschroevendraaier / een priem / en een kruiskopschroevendraaier. Om verlies te voorkomen bezat het mes ook nog een ring voor een vangriem. Ook bij dit zakmes werd een MOLLE compartible foedraal met Woodland camouflagepatroon bijgevoegd.
IN DE PRAKTIJK: Na verstrekking van dit 2e model Interservice zakmes werd met het scherpe gedeeltelijk gekartelde lemmet een aantal ca. 4 cm dikke afgewaaide takken diverse hulpmiddelen gemaakt, waaronder punji-sticks, een kattapult / slingshot en mijn wandelstok. Ik vind het een voordeel dat het lemmet vanaf de punt gekarteld en de rest conventioneel geslepen is. Met het gekartelde gedeelte sneed ik snel de knoesten weg, waarna ik met het conventioneel geslepen deel van het lemmet het fijne snijwerk deed en de schors van de tak verwijderde. Hierna gebruikte ik de scherpe priem als boor, dit om een gat voor een polsriem te maken. En als beloning op mijn testbivak werd met de blikopener van gecombineerde blikopener met 3 mm brede sleufschroevendraaier een blikje knakworstjes open gemaakt, dit om me weer energie te geven. Ook moest het lemmet zijn scherpte demonstreren op oud zanderig bergtouw en dikke stukken karton, wat dankzij de karteling van het lemmet uitstekend lukte. Met het gekartelde veiligheidslemmet sneed ik een aan zijn onderbeen “gewonde“ collega succesvol uit een oude woodlandbroek. En moest de vergrendelbare flessenopener van de gecombineerde 6 mm brede sleufschroevendraaier met flessenopener en draadstripper zijn best doen op een flesje koffiemelk. Daarna ging het lemmet een nachtje in het zoute water, deze bleef zoals verwacht glanzend en zonder roest. De volgende dag werden het lemmet, de zaag, de priem, blikopener en de scharnierpunten zorgvuldig met een oude tandenborstel en een doek schoongemaakt en geolied.
Ook werd de grendelbare grote sleufschroevendraaier van de gecombineerde 6 mm brede sleufschroevendraaier met flessenopener en draadstripper en de niet vergrendelbare kruiskopschroevendraaier naar volle tevredenheid bij diverse klusje gebruikt.
RESUME.
Dit militaire vouwmes is een perfect uitrustingsstuk voor gebruik op de kazerne / het vliegveld en “ in het veld ”. In mijn ogen is dit Victorinox model momenteel het meest complete en beste officieel verstrekte legerzakmes.
NOOT: Het nieuwe Interservice 2e model van Victorinox, heeft een burger tweelingbroer, de Dual Pro. Daar zijn zelfs fraaie oranje kleurige jagers uitvoeringen van gemaakt, namelijk de Hunter XS en XT, die bij verlies in het veld gemakkelijk teruggevonden kunnen worden.
Want als je jouw “kostbare” zakmes verloren bent, wil je hem graag snel terugvinden.
Moraal van het verhaal: met een Victorinox mes in je survivalvest, ben je op zijn best.
Messenexpert Henk Kraaijvanger was KMA OPC/ instructeur en onderofficier toegevoegd bij het Bureau Force Protection, nu is hij b.d. / retired
Tevens was hij vanaf 1996 messenredacteur bij de wapenmagazines SHOOT, AK-56 en free lance messentesten/schrijver voor SAM tot 1999.
Tot slot is hij de ontwerper van het HKD foedraal en de huidige voorzitter/lid van de DKE jury.
Importeurs, heeft u ook een mes of een ander scherp voorwerp dat u getest of besproken wilt zien? Bent u wellicht zelf (beginnend) messenmaker?
Mail ons op [email protected] en wij laten u weten waar u uw mes of bijl heen kunt sturen.
