Vuur starten met behulp van Berkenbast, Lisdodde & Vuurstaal

VUUR STARTEN MET BEHULP VAN BERKENBAST, LISDODDE EN EEN FERROCERIUM VUURSTAAL.

By Henk Kraaijvanger.

 

Bij een noodgedwongen nachtelijk verblijf in een bosrijk gebied met een minimum aan middelen is het noodzakelijk om een veilige beschutting (shelter) te maken en daarbij een beperkt gehouden kampvuur met reflector aan te leggen. Een nuttig hulpmiddel om daarbij snel vuur te kunnen maken, kan berkenbast en lisdodde zijn. Berkenbast bevat brandbare olie en een lisdodde heeft zachte brandbare pluizen! Een van de drie meest voorkomende oorzaken van het “om en uitvallen” van “buitenmensen” is ONDERKOELING (HYPOTHERMIE).  Zie ook mijn EHBO review, maar eerst even terug naar de basics!

 

WAAROM EIGENLIJK EEN KAMPVUUR?

Een vuur houdt je in leven, het houdt je warm, het verwarmt je drinken, het doodt schadelijke bacteriën en virussen in het water, het kookt/bakt/braadt/droogt(conserveert) je eten, het kan vlees en vis conserveren (roken), het kan je kleren drogen, het houdt wilde dieren op een afstand, het geeft geborgenheid en mentale sterkte, het kan een signaal geven, het kan als wapen ingezet worden en het geeft licht. In datzelfde vuur kun je ook je houten speerpunt harden!  Of kun je ermee houtskool produceren tegen buikpijn en diarree. Ook kun je dat houtskool gebruiken bij het vervaardigen van je primitieve, maar noodzakelijke waterfilter met behulp van een PET fles.  

Om een vuur te kunnen maken heb je drie basisprincipes nodig, die in de juiste hoeveelheid en in balans moet zijn.

DEZE BASISPRICIPES ZIJN:

Brandstof.

Zuurstof.

Ontbranding/ontstekingstemperatuur.

 

BENODIGHEDEN VOOR EEN VUUR.

Leg deze benodigdheden alvast van te voren op de vuurplaats gereed op een droge ondergrond.

1.      ONTSTEKINGSMIDDELEN:

- Doosje gewone lucifers of windprooflucifers;

- Benzine en gasaanstekers, waaronder de legendarische gasaanstekers met turbo ;

- Diverse ferrocerium vuurstalen, waaronder die van Gerber, Schrade en Light my Fire e.d. ;

- Vergrootglas, lenzen uit een verrekijker of een spiegelreflex camera, vergrootlensje in uw plastic pocketlens / vergroot plaatje;

- Stroombron (accu, batterij), met draadjes (of staalwol) om kortsluiting/warmte/ vonkjes te maken. 

- Een zaklamp met voorzichtig kapot getikt lampbolletje (gloeidraad moet heel zijn) om wederom kortsluiting/warmte/ vonkjes te maken. Werkt niet met een LED.

2.      BRANDBAAR ONTSTEKINGSMATERIAAL: 

Droog ontstekingsmateriaal (tondel): droog fijn gras, stro, hooi, vermolmd hout, fijn gesneden of gestampte boombast (liefs fijn omgekrulde stukken buitenbast van een berk en/of oliehoudende berkenbast), hars van naaldbomen, BCB Fire Dragon brandstof voldoet goed.

*OPMERKING LISDODDE: De pluis uit de rijpe bloeiwijze van deze Lisdodde is heel handig bij het aanmaken van vuur.

De grote lisdodde groeit op allerlei plaatsen. De plant neemt vervuiling uit het water op. Het eten ervan wordt vermeden indien de smaak bitter, zuur of pittig is.                                           

Eetbare delen van de grote lisdodde zijn:

- De witte binnenkant van de jonge scheuten.

- Het stuifmeel van de lisdodde bloem is bruikbaar als meel (bloem) voor het bakken van een koek.

-In het voorjaar kunnen de jonge knoppen gegeten worden.

- De wortels kunnen gekookt, gebakken of gedroogd en tot meel vermalen worden.

- De zaden van de vrucht kunnen worden gedroogd of geroosterd.

 

3.      ONTVLAMMINGSMATERIAAL / “TUSSENLAAG”:

Dit fijne, dunne “tussenmateriaal” als droge fijn geschilde takjes/twijgjes (vuursticks), droge varens, stengels is bedoeld om de ontstoken tondel (begin van het vuur) geschikt te maken voor de grovere, dikkere brandbare materialen. 

 

4.      BRANDSTOFFEN:                                                                                                    

Droog, hard hout geniet de voorkeur, maar in principe is alles wat brandbaar is geschikt. Bij de kust is veel brandbaar materiaal te vinden zoals drijfhout en “lots of” plastic materiaal. Plastic brand goed maar de vrijkomende gassen/rook is slecht voor je gezondheid. Blijf dus uit de rook weg!

Eerst altijd als ontvlammingslaag (binnenste laag) dunne droge twijgjes/takjes/hout gebruiken, daarna van binnen naar buiten steeds dikker wordende of natter hout in tipivorm plaatsen.  Hierdoor drogen deze natte takken door de warmte van het vuur goed en zullen op hun beurt zelf ontbranden. Droge mest, vogelnesten, veen/turf branden goed. Evenals Fire Dragon brandstof van BCB voldoet goed.

 

WELKE HOUTSOORTEN NU GEBRUIKEN?

Sommige houtsoorten branden beter dan andere en hebben naast voordelen ook nadelen. 

 

DE OPBOUW VAN EEN VUUR.

Maak een vlak platform (“bedje”) door een aantal takjes naast elkaar op de grond te leggen en leg daarop het ontstekingsmateriaal. Het ontstekingsmateriaal ligt dan niet op de (natte en/of koude) grond en heeft trek blijft tevens “luchtig”.                                                                                                                                

Hierna wordt het ontvlammingsmateriaal “losjes” op het ontstekingsmateriaal (tondel) gelegd.  

Er moet voldoende zuurstof bij kunnen komen om het vuur goed te kunnen starten en gaande te houden. Steek de tondel aan de onderkant aan (denk aan de eventuele wind). Bouw voorzichtig het kleine vuurtje op met steeds iets dikker wordend materiaal en houdt zicht erop. Maak voor de opwarming van personen in een noodbivak ook gebruik van een vuurreflector (door een horizontaal scherm van stammetjes achter het vuur te plaatsen).  

 

LET OP: UW EN ANDERMANS VEILIGHEID IS UW VERANTWOORDELIJKHEID.

Maak geen kampvuur bij een bosbrandgevarencode oranje en rood, behalve als je leven er echt van afhangt. Kies je kampvuur zo dat in ‘wind-mee richting’ er zich geen (naald-)bos of heideveld bevindt.  De wind zou immers vonken mee naar dit droge bos of het heideveld kunnen meevoeren met een bos- of heidebrand als gevolg.  Stook om dezelfde reden ook geen vuur onder een boom met laaghangende takken of in de onmiddellijke omgeving van een stapel hout. Laat een kampvuur nooit onbeheerd achter. Zorg dat u in geval van een calamiteit blusmiddelen (water, zand, veldspade) achter de hand heeft.

Maak ook geen kampvuur op een humusrijke ondergrond en maak bij het aanleggen van een kampvuur daarbij wel de ondergrond vrij van begroeiing en gebruik uw gezonde verstand, zodat u geen bosbrand veroorzaak. Houdt het vuur klein en maak ook de genoemde horizontale reflector, die de hitte van het vuur naar u toe straalt, wat enorm stimulerend en moraal verhogend werkt en ook minder brandstof (hout) kost.

 

HET GEBRUIK VAN DE BERKENBARST ALS ONTSTEKINGSMATERIAAL.

            

DE DRIE VERSCHILLENDE SOORTEN BERKENBAST TONDELS:

-          Trek de fijne berkenbastdraden van de buitenste laag berkenbast en maak daar een bolletje van. Of schil de dikkere bast van een (pas omgevallen) berkenboom. Snijdt van deze dikkere berkenbast smalle reepjes. Deze berkenbast bevat zoals gezegd brandbare olie, die tevens licht antiseptisch, dus tegen ontsteking van wonden werkt. Of ruw de buitenkant van deze dikkere berkenbast met uw lemmet zodanig op zodat u een hoopje fijne berkenbaststof krijgt (let op de windrichting i.v.m. wegwaaien).

-          Leg nu een van de drie tondelsoorten of meerdere soorten op een stukje berkenbast.

N.B. Wanneer u de bast van een levende berk haalt zal deze sterven. Zoek dus naar een omgevallen of gevelde berk, tenzij u in een absolute noodsituatie bent.

 

GEBRUIK VUURSTAAL.

 

-          Richt uw vuurstaal op dit hoopje berkenbaststof & berkenbastdraden & smalle reepjes berkenbast.

 

-          Schraap met het schraapstaal of de lemmet-rug van uw mes snel en krachtig over het vuurstaal en richt de ontstane vonken op genoemd hoopje berkenbast tondel.

 

-          Ga net zolang door totdat er een vuurtje ontstaan is en leg hierop kleine deeltjes ontvlammingsmateriaal /smalle reepjes berkenbast/ stro/ dunne takjes (zorg voor zuurstof d.m.v. blazen of wapperen).

 

OPBOUW VUUR.

 

-          Leg daarna eerst de dikkere berkenbast en dan de dunne takjes als brandstof op het steeds groter worden vuurtje.

 

-          Gebruik daarna steeds dikkere takjes totdat het vuur groot genoeg is.

 

Ik kwam in een bosperceel wat oude bouwstenen van Duitse verdedigingswerken tegen, die ik als onderliggend plateau gebruikt heb, dit om meer comfort te brengen en het bosbrandgevaar te minimaliseren. Ook trekt de natte / koude grond niet de warmte uit het vuurtje.

 

Hieronder een foto reportage van het ontsteken van vuur door middel van Berkenbast en een vuurstaal en het opbouwen van een vuur:

Veel succes en warmte.              

                                 

Het spreekt voor zich dat u bij het vertrek het kampvuur goed uitmaakt en uw rommel opruimt / meeneemt. Want zoals ik vroeger altijd zei tegen mijn leerlingen en/of cadetten, we zijn hier nooit geweest!

 

Messenexpert Henk Kraaijvanger was KMA OPC/ instructeur en onderofficier toegevoegd bij het Bureau Force Protection, nu is hij b.d. / retired
Tevens was hij vanaf 1996 messenredacteur bij de wapenmagazines SHOOT, AK-56 en free lance messentesten/schrijver voor SAM tot 1999.

Tot slot is hij de ontwerper van het HKD foedraal en de huidige voorzitter/lid van de DKE jury.

Importeurs, heeft u ook een mes of een ander scherp voorwerp dat u getest of besproken wilt zien? Bent u wellicht zelf (beginnend) messenmaker?

Mail ons op [email protected] en wij laten u weten waar u uw mes of bijl heen kunt sturen.