Helle Stoa Knife

UIT DE OUDE DOOS, HET HELLE STOA KNIFE . bij Henk Kraaijvanger

Heel  wat jaren geleden, tijdens mijn  “Nato Tour of Duty” in de West-Duitse Laagvlakte (West-Duitsland), was een van mijn favoriete militaire leveranciers, de firma US Waren K.H. Schaake uit Sonthofen.  Hij had destijds veel Amerikaans surplus spul en ook veel fraaie messen. Want onze uitrusting was in de jaren 70-80 van de vorige eeuw, niet  echt geschikt voor vele oefeningen in de koude winters aldaar. Dus was de aanschaf van de extra benodigde uitrustingstukken  van  veelal Amerikaanse origine een betere keuze. Ook via de US PX winkels werden veel van deze begeerde items bemachtigd.  Mijn oude Gerber vouwmessen en Armourhide jachtmessen kwamen daar veelal vandaan.  Maar het onderstaande Helle Stoa mes werd eind jaren zeventig door K.H. Schaake geleverd.

DE FIRMA HELLE FABRIKKER UIT NOORWEGEN.

Deze nu bekende Noorse messenfabriek AS HELLE FABRIKKER werd in 1932 door de broers Steinar en Sigmund Helle in Holmeland gesticht. Ze begonnen in hun oude smederij bij hun boerderij met de bescheiden productie van vaststaande messen met fraaie schedes. De slijpstenen werden daarbij manueel aangedreven, waardoor de vervaardiging van deze messen echt handwerk, maar ook arbeidsintensief  was. Maar messen maken is een ding, ze met winst verkopen is het andere. Dus trok onze Steinar met een fiets en vol met die messen ingepakte rugzak  de Noorse bergen over naar Oslo. Daar verkocht hij ze voor 40 ORE per stuk aan de stedelingen en handelaars. Dankzij  de geleverde kwaliteit & prijskwaliteit werden  deze Helle messen steeds populairder. Na de Tweede Wereldoorlog, aan het eind van de veertiger jaren, werd in Holmeland de elektriciteit ingevoerd en werden de diverse slijpstenen bij Helle Fabrikker elektrisch aangedreven, waardoor de productie kon stijgen en er dus meer winst gemaakt kon worden. Maar het Helle mes zou vanaf toen niet geheel machinaal vervaardigd worden, het meeste was destijds en is nu nog steeds handwerk. Veel  van deze Helle messen waren speciaal bedoeld voor jagers, vissers, boeren en buitenlui. In de tachtiger jaren kocht ik dus een drietal Helle messen, waaronder het functionele Stoa Knife.

HET KLASSIEKE HELLE STOA KNIFE.

Dit functionele Stoa Knife (ook genaamd Stoa Super/ the Stoa  Super Sports Knife) werd begin 1950 door de Noorse vrachtwagenchauffeur Odvar Stoa ontworpen. Zowel het mes als ook de schede zijn van drie Noorse patenten voorzien. Het vaststaande mes bezit een  clippuntvormig lemmet uit  roestvrij messenstaal  en een gelakte berkenhouten of dito lederen handgreep.  Dit voor zijn tijd (en nu nog steeds) zeer functionele vaststaande mes werd tot ca. 1988 door S&S Helle Norway geproduceerd en heeft de navolgende patent nummers / jaartallen op het lemmet staan: 81.854 /1951 (separate kurkentrekker met haakse sleufschroevendraaier); 81.907 / 1952 (stalen schijfjes om de lemmettang, die tezamen de blikopener vormden). De stalen stootplaat vormt een flessenopener en een gedeelte van de blikopener. De bladvormige messing eindkap/pommel was speciaal voor het schoonschrapen van ski bedoeld, maar is niet gepatenteerd. Tevens fixeert deze eindkap/pommel  bij gesloten zekeringsriempje de gepatenteerde kurkentrekker met haakse sleufschroevendraaier in zijn vakje.

Maar ook de lederen schede met opgenaaid separaat vakje voor de gecombineerde kurkentrekker/haakse sleufschroevendraaier) bezit een 3epatent: patentnummer / jaartal: 84.413 / 1953 voor de opgeklonken brede riemlus met knoopsgat en de uittrekbare smalle verlengde riemlus met dito knoopsgat. Hierdoor komt de schede bij uitgetrokken smalle riemlus ca. 7 cm lager te hangen. Daardoor is  dus het mes ook in combinatie met een rugzak te gebruiken.  Een stalen ringetje aan de onderzijde van de brede riemlus vormt de bergplaats voor de scherpe punt van de gecombineerde blikopener bij het weggestoken mes. Er zijn nieuwe schede varianten bekend, die daar een rechthoekige stalen bergplaats  voor de scherpe punt van de gecombineerde blikopener hebben. Dit, omdat de ronde ring de scherpe punt van de gecombineerde blikopener niet goed fixeerde.  

Opmerking: Er komen bij de Stoa Knife overigens ook grijze schedes voor.                                                        

MIJN OUDE STOA KNIFE EXEMPLAAR.    

MES.
Mijn Stoa bezit een 13 cm lang clippuntvormig Rvs lemmet met een smalle doorgaande lemmettang / angel. Over deze lemmettang /angel zijn de stalen stootplaat met aan de ene zijde de flessenopener en aan de andere zijde de snijkant van de blikopener, dan de stalen tussenring en daarna het stalen haakvormig gedeelte van de  blikopener geschoven. Hierna zijn de lederen ovale schijfjes van de handgreep over deze doorgaande angel geschoven en daarna de bladvormige messing eindkap/pommel met ronde messing sluitplaatje als laatste, die “bomvast” op het eind van de lemmettang/angel geklonken is.  Om vochtproblemen bij de lederen handgreep te voorkomen is deze van een laagje blanke lak voorzien.

DE GECOMBINEERDE KURKETREKKER & HAAKSE SCHROEVENDRAAIER.
De bijgevoegde massieve kurkentrekker met haakse sleufschroevendraaier is zoals gezegd gepatenteerd. Tijdens mijn verblijf in Scandinavië zag ik wel dat ze daar van een slokje houden, vandaar dan dit nuttige tooltje van Helle. De nieuwere uitvoering hiervan heeft aan het eind van de kurkentrekker een zeer scherpe punt , die als priem dienst kan doen. De sleufschroevendraaier was overigens speciaal voor de afstelling van de ski-bindingen bedoeld.  In Duitsland werd de Stoa als Ski-messer benoemd.

SCHEDE.
De bruine lederen schede met opgeklonken brede riemlus met knoopsgat of de  uitgetrokken smalle riemlus met dito knoopsgat heeft zoals reeds gezegd het opgenaaide separate vakje voor de gepatenteerde kurkentrekker met haakse sleufschroevendraaier. Voor een positieve zekering van het geplaatste mes in de schede, bezit de schede op de brede riemlus een lederen zekeringsriempje met drukknop. Tevens fixeert de eindkap/pommel  van het geplaatste mes bij een gesloten zekeringsriempje, de gepatenteerde kurkentrekker met haakse sleufschroevendraaier in zijn vakje. Daar is goed over nagedacht, lijkt me. Een stalen ringetje vormt aan de onderkant van de brede riemlus de bergplaats voor de scherpe punt van de gecombineerde blikopener, met als bijkomende voordeel  de extra fixatie van de stootplaat en dus het gehele mes in de schede. Om te voorkomen dat het scherpe lemmet de stiknaden van de schede zou beschadigen en  de drager daarna zou verwonden, is er tussen beide schede uiteinden een kunststof  tussenstuk bevestigd en daarna is de schede in elkaar genaaid. Dankzij de brede riemlus met knoopsgat  of de uitgetrokken smalle riemlus met knoopsgat is de Stoa Knife flexibel draagbaar. De Stoa Knife past zelfs aan mijn brede militaire koppel.

SPECIFICATIES STOA KNIFE.

RESUME.

De Hello Stoa Knife is een innovatief, functioneel en lichtgewicht vaststaand mes met karakter. Het mes is goed vervaardigd en straalt het Noorse karakter uit. Dankzij de brede riemlus met knoopsgat  of de uitgetrokken smalle riemlus met knoopsgat is de Stoa Knife flexibel draagbaar. Jammer genoeg is de productie van The Stoa Knife in 1988 gestopt. Wel heeft Helle later een “vervanger” met de Stoa fles en blikopener, namelijk het Touring model  kortstondig uitgebracht, waarvan echter ook de productie is gestopt. Wie o wie? De Stoa Knife was destijds innovatief en zijn tijd dus echt ver vooruit. Met de Helle Stoa Knife is mijn oude( nooit roestende) liefde voor de Noorse Helle messen weer ontwaakt. Misschien dat ik in de toekomst nog het all-purpose model  Fjellkniven of Gaupe ga testen.

Messenexpert Henk Kraaijvanger was KMA OPC/ instructeur en onderofficier toegevoegd bij het Bureau Force Protection, nu is hij b.d. / retired
Tevens was hij vanaf 1996 messenredacteur bij de wapenmagazines SHOOT, AK-56 en free lance messentesten/schrijver voor SAM tot 1999.

Tot slot is hij de ontwerper van het HKD foedraal en de huidige voorzitter/lid van de DKE jury.

Importeurs, heeft u ook een mes of een ander scherp voorwerp dat u getest of besproken wilt zien? Bent u wellicht zelf (beginnend) messenmaker?

Mail ons op [email protected] en wij laten u weten waar u uw mes of bijl heen kunt sturen.