DE VEEL GEBRUIKTE US NAVY MARK 1 EN ZIJN KA-BAR NAZATEN. By: Henk Kraaijvanger.
Dat een veldmes en/of dekmes voor militairen en zeelieden een zeer belangrijk stuk gereedschap is, blijkt wel uit de militaire geschiedenis. Zonder deze messen als gereedschap en als wapen (levensverzekering) kun je in het veld en op zee niet werken, “opereren” en overleven. Want je munitie kan opraken, je vuurwapen kan storingen vertonen, maar een betrouwbaar scherp mes laat je nooit in de steek! Be Prepared because you never know. Voor de echte liefhebbers van de Historie van de USN MK1 begin dan bij Deel I, mocht u echter alleen weten wat ik van de KA-BAR USN MK1 remake vind, begin dan bij Deel II.
DEEL I. DE HISTORIE VAN DE USN MK1.
DE OORSPRONG VAN DE USN MK1.
De originele bouwtekening van de US Mark 1 (US MK1) is zeer vergelijkbaar met het traditionele Amerikaanse Remington Hunter (RH) 35 jachtmes met zijn 5.25-inch lemmet, dat in de 30’er jaren van de vorige eeuw ontworpen en gemaakt werd. Dit was een vrij kort maar stevig vaststaand jachtmes met een half brede doorgaande angel (Tang) een glanzend gepolijst lemmet met een gestempelde lemmetspiegel en een nikkel zilveren stooplaat. Het handvat bestond uit gestapelde, gladde leren ringen met enkele gekleurde tussenplaatjes, de zogenaamde "Karolith Spacers". Deze kunststof of fiber tussenplaatjes / Spacers waren in het blauw, rood en zwart, maar er werden ook dunne messing tussenplaatjes gebruikt. Nu hadden die kunststof tussenplaatjes / Spacers naast een kosmische functie ook nog een metaal beschermende functie, namelijk het voorkomen dat de veelal metalen stootplaat / vingerbescherming door vocht/condens aangetast wordt. De grote, asymmetrische eindkap/Pommel was gemaakt van gepolijst aluminium. De befaamde messenafdeling van de Remington Arms Company werd rond 1940 opgekocht door de eveneens Amerikaanse messenfabriek PAL Blade Company. Hoe fraai ook, voor militair WW2 gebruik moest het toekomstige vaststaande USN MK1 mes eenvoudiger en dus sneller te produceren en minder duur afgewerkt te zijn, waarbij eigenlijk geen messing meer gebruikt mocht worden, want dat was voor de munitie hulzen bedoeld. Natuurlijk werden wel de voorhanden zijnde onderdelen van de Remington messen door PAL hergebruikt!
DE UITBRAAK VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG.
De Introductie van dit vaststaande mes in de Tweede Wereldoorlog volgde eigenlijk plotsklaps na de laaghartige Japanse verrassingsluchtaanval (zonder op tijd afgegeven oorlogsverklaring) op 7 december 1941 op de Amerikaanse marinebasis te Pearl Harbor. Pearl Harbor is een veel gebruikte Amerikaanse marine haven en ligt op het eiland Oahu te Hawaï. Bij die laaghartige Japanse aanval hebben ruim 2402 Amerikaanse militairen/ zee-lieden en ook veel burgers hun leven verloren, waren er 1178 gewonden, ging er veel infrastructuur op het eiland verloren, werden er van de daar voor anker liggende Amerikaanse oorlogsschepen 18 stuks zwaar beschadigd, waarvan er vier zoals de USS Arizona met 1177 zeelieden aan boord zonken.
Ook werden er op het naastliggende Amerikaanse Hickham Field, 188 van de 394 vliegtuigen vernietigd en 159 andere beschadigd. Dat was het begin van de Amerikaanse “eerste stap” in en deelname aan de Tweede Wereldoorlog. Edoch Amerika was wegens zijn politieke onnozelheid en het vasthouden aan hun Isolationisme politiek, militair en industrieel totaal niet op een Wereldoorlog voorbereid (hoe onnozel, hoe dom). Het bleek dat de Amerikaanse Krijgsmacht eigenlijk een tekort aan alle militaire uitrustingstukken had (over slapen met de ogen open gesproken). Een van deze belangrijke uitrustingsstukken was naast een goed en betrouwbaar vuurwapen een goed vaststaand veldmes. Maar de Oorlogsindustrie was net begonnen “te draaien”, dus kreeg NIET iedere militair een veldmes of “dekmes/ Deckknife”. Dat blijkt wel uit het onderstaande waar gebeurde verhaal “Safe a life with a Knife”.
“SAFE A LIFE WITH A KNIFE” FROM LIFE MAGAZINE 1943.
SAFE A LIFE WITH A KNIFE.
Veel van het front van de Pacific Ocean terugkerende gewonde militairen en zeelieden spraken na hun herstel over het gebrek aan deze noodzakelijke veldmessen. Want niet iedereen kreeg wegens de schaarste aan messen een noodzakelijk veldmes & dekmes. Dit was ook de reden dat de bezorgde nachtclubeigenaar Frank Martinelli uit San Francisco eind 1942 met medewerking van de media, een messen inzamelingsactie begon onder de naam” Safe a Life with a Knife”. Veel Amerikaanse patriotten doneerden hun jachtmessen (zelfs familiestukken) aan de noodlijdende GI’s of maakten deze daarvoor in hun vrije tijd en later tijdens de werkweek met de “hand”. Denk maar eens aan de beroemde militaire messen van: J. Randall; W. Scagel; R. Ruana; D. Murphy; F. Rightig; R. Ruana; E. Cole; John Ek enz. Maar ook mindere bekende personen maakten puur uit patriotisme (voor de meesten linkse figuren en “Eurofielen” in Nederland is patriotisme nu een vies woord) de zeer noodzakelijke vaststaande messen voor de weer naar het front vertrekkende GI’s. Een verder onbekend gebleven spoorweg arbeider te Amarillo maakte 157 vechtmessen van afgedankte zaagbladen. Uit een High School werkplaats te Dallas maakten de leerlingen onder leiding van de leraar aan de hand van een authentieke Texas Bowie, 529 stuks vaststaande Bowie messen. Dan ben je echt goed bezig! Er zijn hier nu weinig leraren die van messen houden. Zelfs afgedankte sabels werden voor het lemmet en angel voor een Fighting Knife gebruikt, zoals door deze US firma’s Anderson en Knife Crafters met hun Sword Knives. Deze spontaan begonnen actie “Safe a life with a knife” werd na een jaar echter afgeschaft, dit doordat de militaire messen daarna uit de fabrieken zouden komen.
DE AMERIKAANSE OORLOGSINDUSTIE ONDER STOOM.
Na het opstart- en omschakelprobleem van de vredes- naar de oorlogsindustrie (de vrouwen “gingen” de fabrieken in, de mannen naar de krijgsmacht voor de frontdienst), kwam de oorlogsindustrie goed “onder stoom” te liggen. Ik heb begrepen dat moedige vrouwen wel de militaire vliegtuigen binnenlands van de fabriek naar het benodigde vliegveld overvlogen. De dames in de fabrieken produceerden grote hoeveelheden wapens, munitie, vliegtuigen, boten, tanks, voertuigen en uitrustingsstukken, waaronder de benodigde messen. Onnodig te zeggen dat deze vrouwen de eerste en praktische “feministen” waren, die het feministische roepen van “baas in eigen buik” echt niet nodig hadden! Voor deze oorlogsmessen werd overigens meestal geen messing meer gebruikt, dit strategische materiaal was speciaal bedoeld voor de productie van onder andere patroonhulzen.
HET GEBRUIKSDOEL / DE DOELGROEP.
Het vrij korte vaststaande USN Mark 1 mes werd volgens USN specificaties (met wat eigen interpretaties) door diverse messenfabrikanten geproduceerd en was eigenlijk speciaal bedoeld als Utility Knife voor de leden van de Amerikaanse Marine (United States Navy / USN) aan boord van de vliegtuigcarriers of andere schepen. Dit omdat het gevaarlijk werken was op het dek doordat er massa touw gebruikt werd. Ze hadden voordien alleen een Navy zakmes met een schaapvoetvormig lemmet verstrekt gekregen, wat voor zwaar touwwerk en ook Combat niet geschikt was. Want deze dappere zeelieden brachten wel de vechtende eenheden aan land of gingen zelfs mee aan land. Ook verkende ze de kusten van ontelbare eilanden in de Stille Zuidzee. Ook tijdens het zogenaamde “eilanden springen” door de US Marines met ondersteuning van de US Navy werd het USN MK1 mes zeer gewaardeerd.
DE PRODUCENTEN VAN DE USN MKI TIJDENS DE WW2.
De WW2 USN MK1 werd voornamelijk geproduceerd door: Union Cutlery Company (KA-BAR); Camillus Cutlery Company; Schrade-Walden Cutlery Company; Imperial Knife Company (Providence, R.I.); H. Boker and Company; Robeson Cutlery Company (R.C.C.); Geneva Forge, Inc. (Ecko Products Company) en de Colonial Cutlery Company. De Western States Cutlery Company vervaardigde een iets afwijkende variant zonder de USN stempeling als de L71, die in de wandelgangen de “SEABEE” genaamd werd. Deze L71= USN MK1 had geen USN MK 1 stempeling en in plaats van een doorgaande half brede angel /Tang, een brede U-vormige angel / Tang met aan de binnenzijde de H-vormige lederen greep schijfjes, wat de robuustheid nog wat bevorderde. In de Tachtiger Jaren van de Vorige Eeuw nam de kampeergigant Coleman Western Cutlery Co. over en kwam met een moderne Western/ Coleman L71 remake op de messenmarkt, wederom genaamd “Seabee”. Niet elke WW2 fabrikant hield zich zoals gezegd precies aan genoemde specificaties, waardoor er een verscheidenheid aan USN MK1 modellen (goed voor de verzamelaars) zou komen.
DE BESCHRIJVING VAN DE WW2 US NAVY MARK I.
HET LEMMET: De USN MK1 messen vervaardigd voor de US Navy hebben een lemmetlengte van 5-1/8 inches, maar de meeste andere specificaties variëren aanzienlijk. De lemmeten werden meestal uit het bekende maar niet roestvaste 1095 koolstofstaal of een O1 variant vervaardigd en kunnen geblauwd, glanzend gepolijst, verchroomd of “zink gefosfateerd / geparkeriseerd” zijn, dit om de lemmeten beter tegen corrosie te beschermen en hinderlijke lichtschitteringen te voorkomen. Want als ze u tijdens uw gevaarlijke raid niet kunnen zien, kunnen ze ook niet gericht op u schieten! De lemmeten hebben meestal een platte slijping (d.w.z. het lemmet loopt aan beide kanten gelijkmatig helemaal vanaf de ruggengraat naar de snijkant af). Maar USN MK1 messen van Camillus hebben een sabelvormige slijping (d.w.z. het lemmet begint taps toe te lopen vanaf het midden van het lemmet tot de snijkant). Alleen Ka-Bar produceerde lemmeten met een afwijkende slijping, hoewel ze ook messen produceerden met een vlakke slijping.
DE STOOTPLATEN/VINGERBESCHERMERS: Sommige USN MK1 messen zijn voorzien van een dubbele stootplaat/ vingerbeschermer (typisch voor Amerikaanse militaire messen uit de WW2 periode). Deze dubbele stootplaat/ vingerbeschermer komen bij Camillus en Imperial het meeste voor. Maar de meeste andere US MK1’s hebben een enkele stootplaat/ vingerbeschermer zoals bij de RH-35 van PAL of zelfs een in de hard rubberen handgreep geïntegreerde stootplaat/ vingerbeschermer zoals bij Colonial.
DE HANDGREEP: Afgezien van de vaststaande messen welke door COLONIAL gemaakt werden, zijn de handgrepen van de andere USN MK1 vaststaande messen samengesteld uit gestapelde leren ringen om de lemmetangel (Tang), een alom tegenwoordige kenmerk van Amerikaanse WW2 en latere militaire oorlogsmessen. Sommige merken hadden voor de juiste balans zelfs lood in eindkap / Pommel. De USN MK1 van COLONIAL heeft een eendelige opgespoten/gegoten hard rubberen handgreep met een geïntegreerde enkele stootplaat/vingerbeschermer en eindkap/ Pommel.
DE MATERIALEN VAN DE EINDKAP / POMMEL. De eindkappen/ Pommels van de verschillende merken USN MK1’s kwamen voor in een reeks materialen: hout; staal; ijzer; aluminium en kunnen zowel symmetrisch of asymmetrisch zijn. Bij de USN MK1 van Colonial zijn zoals reeds gezegd de stootplaat /vingerbeschermer en eindkap / Pommel zelfs met de hard rubberen handgreep geïntegreerd.
DE MARKERINGEN OP HET VASTSTAANDE MES: Meestal staat de naam of het embleem van de messenfabriek op de voorzijde van het mes (op de spiegel/de ricasso). Op USN Mark 1-messen staat de naam van de maker meestal op de achterkant van de spiegel/de ricasso. De voorzijde is meestal gestempeld met "USN" of "USN Mark 1". De L71 variant van Western bezat zoals reeds gezegd, niet de USN MK1 stempeling. Er werden zelfs ongestempelde exemplaren gebruikt.
DE SCHEDES: De USN MK1 messen werden in eerste instantie uitgegeven met lederen schedes, welke gemaakt werden door tenminste vijf verschillende fabrikanten. De meeste lederen schedes kwamen in een linkse uitvoering, speciaal bedoeld om het mes links aan de webbing riem of koppel te dragen, want als je goed “Prepared” was, hing rechts je Big .45 US Colt (of een ander merk) 1911 Government Automatic pistool. Deze USN MK1 lederen schedes waren simpel maar robuust gebouwd, ze hadden een zekeringsriempje met een drukknop, ze waren meestal met een enkele stiknaad gestikt en voor de extra veiligheid van de drager, van verstevigende metalen nieten voorzien. En hadden ook meestal een integrale riem lus en waren soms maar niet altijd ook aan de schedemond met USN gestempeld. Er was echter later ook een watervaste dus veel duurzamere kunststof schede, de USN M1 schede beschikbaar. Deze USN M1 schede werd het meeste met de PAL RH 35 USN MK 1 verstrekt.
LESSONS LEARNED. Als een bepaalde uitvoering of deel van de USN MK 1 in de harde praktijk niet voldeed, volgde veelal een fabrieksmodificatie. Zoals je ziet, betekent dat voor de verzamelaars, dat er een enorm aantal variaties van de USN MK1 zijn. PAL Blade Co. bleef met zijn RH 35 USN MK1 mes het dichtst bij de originele militaire blauwdruk, terwijl Colonial Knife Co. met zijn geheel hard rubberen handgreep daar het verst van af was. Wat overigens achteraf gezien voor gebruik op en in de zilte zee, mijn inzien wel de beste oplossing lijkt te zijn. Maar ja, “achteraf kijk je een koe ook in zijn k*nt”. En ook deze Colonial Knife Company zou een moderne remake van zijn USN MK1 variant gaan produceren. Maar de fraaiste nieuw geproduceerde USN MK1 in mijn ogen is de onderstaande heden ten dage geproduceerde Amerikaanse KA-BAR USN MK1 remake.
Maar in Amerika kan het nog groter & langer en de Union Cutlery Company / KA-BAR zou zelfs enige tijd later met een grotere variant van de USN MK1, namelijk de U.S.M.C. Fighting / Utility Mark 2 op “het Oorlogstoneel” verschijnen. Deze was in samenwerkingsverband door de CEO van Union Cutlery Danforth Brown, de USMC kapitein Howard America en de USMC kolonel John Davis ontworpen. Maar ook de Amerikaanse Camillus Cutlery zou met een gelijkend model, het USN MK2 mes zijn intrede bij de US Navy doen. Maar dat is net als de EK Knife en/of Collins N0. 18 “Gung Ho” Historie weer een ander verhaal en “mooie stof” voor een nieuwe review later.
DEEL II. DE MODERNE KA-BAR REMAKE VAN DE USN MKI.
DE KABAR USN MK1’S DOOR DE JAREN HEEN.
Op speciaal verzoek kwam KA-BAR met een remake (kopie is zo’n goedkoop woord) die in enkele punten afwijkt van een echte WW2 USN KA-BAR MK1. Vooral de lederen schede van de nieuw geproduceerde KA-BAR gelijkt nu meer de USMC KA-BAR Mark 2 dan die van de USN Mark 1. En ook de eind kap / Pommel is bij de remake dikker en op een andere wijze bevestigd. Ook de lemmet afwerking is verschillend, bij het WW2 model geblauwd, bij de remake duurzaam gecoat. Maar ja, ik moet niet “op elke slak zout willen leggen” of een ”Azijnzeiker” willen zijn, alhoewel tegengas geven goed is, omdat de meeste niet voor het Volk opkomende “Ja-knikkers en wegkijkers” in de Tweede Kamer zitten en je dus uiteindelijk op jezelf aangewezen bent.
HERKOMST NAAM KA-BAR: Volgens een oud verhaal/legende stamt de naam KA-BAR / KABAR af van een naar Wallace Brown van de Union Cutlery Company gestuurd pakket. Hierin zat een oude, verfrommelde en zeer positieve brief van een Amerikaanse woudloper & trapper en een gevilde berenhuid.
Deze dankbrief ging over het feit dat deze trapper tijdens een hertenjacht in Alaska door een Kodiak beer aangevallen werd. Daar zijn wapen tijdens die aanval stoorde, moest hij met zijn vaststaand Union Cutlery jachtmes zijn eigen leven redden door deze Kodiak beer te doden. Dat wapenfeit beschreef hij dus trots in die verkreukelde oude brief waarbij de zin “Kill a Bear” erg slecht leesbaar was. Deze zin werd later “verbasterd” als KA-BAR en als blijk van waardering zou dit in 1924 de KA-BAR onder merknaam worden.
KILL A BEAR.
DE ONDERNAAM WORDT TROTSE MERKNAAM: Deze onder merknaam zou later in 1952 door de KA-BAR Fighter’s faam uit de 2e Wereldoorlog echter veranderen in de trotse merk/fabrieksnaam KA-BAR. Er zijn jammer genoeg nu tegenwoordig niet veel oude traditionele Amerikaanse messenfabrieken overgebleven, want net als een Amerikaans gezegde luidde “gingen die oude messenfabrieken achter de muziek van het Circus aan de stad uit”. Maar gelukkig voor ons hardcore messenliefhebbers bleef KA-Bar Cutlery via wat omwegen gelukkig wel bestaan. “Only the Strong Survive” gold ook hier. En de rest is History zoals alleen de Amerikanen zo mooi kunnen zeggen en ook toekomstmuziek.
DE BESCHRIJVING VAN DE KA-BAR USN MK1 (MODEL 2225) REMAKE.
HET LEMMET: Het 13 cm lange koolstofstalen lemmet uit 1095 Cro-Van koolstof/ Carbonstaal (niet roestvast) is conventioneel en vlak geslepen en heeft een gemodificeerde klippunt met een lange sierlijke schijnscherpte (Falls Edge). Het lemmetoppervlak is van een roestwerende en tevens anti-licht reflecterende zwarte fijne poedercoating voorzien. Het lemmet heeft naast een circa 4 mm kleine slijpaanslag, een gestempelde brede lemmetspiegel en een brede door de handgreep lopende doorgaande “verborgen angel (Hidden Tang)”. Deze versmalt van 15 mm tot 10 mm in de eind kap /Pommel. Hoezo verborgen? Over deze “verborgen angel (Hidden Tang)” worden eerst de stalen enkele stootplaat, dan de kunststof Spacer, daarna de vele lederen greep plaatjes en daarop weer een kunststof Spacer geschoven, die daarna solide met de stalen eind kap /Pommel worden opgesloten.
DE STEMPELING: Op de linker lemmetspiegel staat gestempeld: KA-BAR OLEAN NY, terwijl rechts gestempeld staat: USN MK1.
DE HANDGREEP: De ergonomisch gevormde handgreep bestaat zoals reeds gezegd uit staal, kunststof, lederen plaatjes, kunststof en staal, die op een speciale stapelwijze bevestigd zijn. Zoals boven al te lezen was: Over deze “verborgen angel (Hidden Tang)” worden eerst de stalen enkele stootplaat, dan de kunststof Spacer, daarna de vele lederen greep plaatjes en daarop weer een kunststof Spacer geschoven, die daarna solide met de stalen eind kap / Pommel worden opgesloten. Het eind van die van 15 mm naar 10 mm versmallende brede angel (Tang) is aan het eind van de stalen eind kap / Pommel gewoon te zien.
DE SCHEDE: De rustiek lederen USN MK1 “Made in Mexico” schede is goed gemaakt en is zowel van klinknagels (8) als een stevige stiknaad voorzien, het heeft tevens een verborgen drainhole annex beenkoord oog. Om verlies van dit vaststaande mes in het veld te voorkomen, heeft de koppelhanger een aangeklonken dun lederen veiligheidsriempje met een klinknagel fixatie. Het leer ervan had voor mij wel wat dikker en ook het lederen veiligheidsriempje had wel draaibaar mogen zijn. De schedemond aan de voorzijde is met grote letters gestempeld U.S.N. Om het vaststaande USN MK1 mes zowel links als ook rechts aan de koppelriem te kunnen dragen, heeft deze schede een 10 cm brede koppelhanger / riemlus. De schede draagt door de langere koppelhanger vrij laag. Deze naturel bruine lederen schede is mijns inziens qua stijl een verkleinde versie van die van hun eveneens fraaie maar grotere USMC MK-2 en die was/is ook zowel links als ook rechts aan de koppelriem te dragen. De pasvorm van het vaststaande mes in deze schede is goed. De USN MK1 WW2 schede was echter bedoeld om namelijk alleen links aan de koppel te dragen. LET OP: het mes past maar op een manier in deze schede!
>>>Klik Hier voor de Test resultaten van de KA-BAR USN MK1<<<
